Z życia fok

Codzienność

Foki wiodą wodno-lądowy tryb życia. Na lądzie ich ruchy są powolne i niezdarne, w wodzie pływają znakomicie. Mogą pływać zarówno na brzuchu. jak i na grzbiecie. Potrafią spać na lądzie, unosząc się na powierzchni wody lub pod wodą (wynurzenie w celu zaczerpnięcia powietrza odbywa się automatycznie, prawie bezwiednie, bez przerywania snu). Lubią leżeć godzinami bez ruchu, wygrzewając się na słońcu.

Foka szara jest osiadłym, niechętnie wędrującym gatunkiem, jednak młode osobniki często wybierają się na długie, samotne wycieczki (nawet ponad 1000 km). Są płochliwe i ostrożne, doskonale pływają i nurkują pozostając pod wodą zwykle ok. 10 min. Przeczytaj więcej o fokach szarych.

Foki pospolite przebywają głównie w wodach płytkich, w pobliżu piaszczystych plaż, w przesmykach, ujściach rzek i na małych wysepkach. Tworzą kolonie liczące do kilkuset sztuk. Nie odbywają dłuższych wędrówek, oddalając się od swoich siedlisk najwyżej o 10-15km. Są bardzo płochliwe, a zarazem ciekawskie. Często obserwują łodzie lub kąpiących się ludzi. Przeczytaj więcej o fokach pospolitych.

Foka obrączkowana swoje życie spędza raczej samotnie na lodzie, krach, w zamarzniętych fiordach i zatokach. W zimie foki te utrzymują od 3 do 8 oddalonych od siebie o ok. 2 km otworów oddechowych w lodzie. Zwierzęta są bardzo czujne i, podobnie jak foki pospolite, ciekawskie. Przeczytaj więcej o fokach obrączkowanych.

Gody

Termin rozrodu jest różny w zależności od gatunku, jak i populacji (np. foki szare w Bałtyku rozradzają się wczesną wiosną, a populacja brytyjska – jesienią).

Foki szare: Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 6 lat, samice – 4. Przystępują do godów wczesną wiosną. Samce odbywają walki godowe, a najsilniejsze z nich wybierają najdogodniejsze terytoria, gwarantujące lepszy dostęp do samic. Samice są gotowe do godów zaraz po okresie karmienia młodych.

Foki pospolite: Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 6 lat, samice – 4. Gody odbywają się po okresie linienia, we wrześniu i na początku października. Zwierzęta nie tworzą stałych par ani społecznej hierarchii.

Foki obrączkowane: Samce osiągają dojrzałość płciową w siódmym roku życia, samice wcześniej – w piątym. Do godów gotowe są od marca do połowy maja. W tym czasie samice wydzielają specyficzny, nieprzyjemny zapach. Szczyt okresu godowego przypada krótko po porodzie i jeszcze podczas okresu karmienia młodych. Foki zwykle wracają każdego roku na miejsce swoich urodzin, zdarza się jednak, że wędrują w poszukiwaniu nowych terytoriów.

Focze dzieciństwo

Miejsce i czas narodzin fok są różne w zależności od gatunku. Pierwsze tygodnie życia młode spędzają u boki matki, gdzie odżywiając się tłustym mlekiem (mleko foki szarej zawiera 40-50% tłuszczu), przybierają na wadze ok. 2 kg dziennie.

Foki szare w Bałtyku rodzą się zazwyczaj na lodzie lub, gdy go brak, na lądzie. Młoda foka pokryta jest gęstym, białym futrem zwanym lanugo. Pozostaje na miejscu urodzenia przez około 6 tygodni przesypiając ten czas, z krótkimi przerwami na posiłek. Przez cały czas karmienia (3 tygodnie) matka nie przyjmuje pokarmu tracąc na wadze do 25% ciężaru ciała. Po tym czasie na zawsze opuszcza młode.

Foki pospolite rodzą się na brzegu, z dala od stada. Młode traci lanugo już w łonie matki, tak więc na świat przychodzi w 'dorosłej’ szacie. W początkowym okresie samica jest wyjątkowo troskliwa o swoje potomstwo, w razie niebezpieczeństwa uderza młode płetwami, aby w ten sposób zepchnąć je do wody. Tam podtrzymuje foczkę swoim ciałem, chroniąc przed utonięciem i oddalając się od niebezpiecznego miejsca. Po okresie ssania młoda foka rozpoczyna samodzielne życie, pozostając jednak pod opieką matki jeszcze przez dłuższy okres.

U foki obrączkowanej młode rodzi się na przełomie lutego i marca na krach i polach lodowych. Jeżeli w tym czasie lód pokryty jest śniegiem, matka robi w nim norę, na końcu której znajduje się gniazdo oraz zejście do wody. Młode jest tam bezpiecznie ukryte przed wszelkimi zagrożeniami, również polującymi na nie ludźmi. Po urodzeniu młoda foka pokryta jest gęstym lanugo, które traci podczas 2-miesięcznego okresu ssania.

Aktualny stan populacji

Liczebność populacji foki szarej na Bałtyku szacuje się obecnie na ok. 30 tys. osobników (tj. ok. 30% naturalnego stanu sprzed 100 lat). Największe skupiska fok szarych występują wzdłuż zachodnich wybrzeży Estonii, południowo-zachodnich wybrzeży Finlandii i północnej Szwecji. Tylko około 200 osobników zamieszkuje Bałtyk na południe od 58° szer. geogr. Pn. Na południowym wybrzeżu Bałtyku (Niemcy, Polska, Rosja) zwierzęta te zostały wytrzebione przez człowieka, zanim jeszcze dotknęły je skutki zanieczyszczeń środowiska. Rejony te nie zostały do tej pory zrekolonizowane przez ten gatunek.

Populacja fok szarych zamieszkująca północny Bałtyk wykazuje od 1982r. trend wzrostowy. W koloniach szwedzkich roczny przyrost wynosi 12%, w fińskich 14%. Nie jest to jednak poziom, który gwarantuje naturalne odrodzenie się populacji. W rejonie południowej Szwecji (poniżej 58 równoleżnika) przyrost roczny populacji wynosi jedynie 3%, a jej liczebność utrzymuje się na stałym poziomie 200 osobników. Szybki wzrost ilości fok szarych w północnej części Bałtyku nastąpił m.in. w rezultacie zaprzestania polowań i utworzenia foczych sanktuariów, a także znacznej poprawy zdolności reprodukcyjnych samic wskutek redukcji zanieczyszczeń (głównie PCB).